Realizm magiczny to jeden z powszechniejszych nurtów w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Szczególną popularność zyskał wśród latynoamerykańskich twórców, w tym między innymi: Miguela Angela Asturiasa, Juana Rulfo czy Gabriela Garcii Marqueza. Na czym polega ten nurt, gdzie się narodził i co go wyróżnia?

Geneza powstania nurtu

Realizm magiczny narodził się w Niemczech w  latach 20. XX wieku. Początkowo był obecny jedynie w malarstwie, będąc odmianą realizmu (bez elementów magii, fantastyki, wręcz przeciwnie – dzieła dotykały najczęściej przyziemnej tematyki). W latach 60. został on przeniesiony na grunt literacki, gdzie stanowił połączenie elementów realistycznych i fantastycznych. Popularność zyskał głównie za sprawą latynoamerykańskich pisarzy – w późniejszym czasie realizm magiczny był wykorzystywany także przez Michaiła Bułhakowa, Ernsta Jungera czy też Guntera Grassa. 

Jakie są cechy realizmu magicznego?

W przypadku literatury, realizm magiczny opiera się na ludzkiej egzystencji i rzeczywistości. Jednak to nie wszystko – bardzo ważnymi elementami są: ludzka psychika, emocje, marzenia, jak też elementy mitologiczne. W realizmie magicznym bardzo ważną rolę odgrywa wyobraźnia. Powieści tego rodzaju są wielowymiarowe i mogą być różnie interpretowane, w zależności od typu czytelnika, do którego rąk trafią. Dla jednego będzie to utwór bardzo dobitnie oddający rzeczywistość. Dla innego, który podda się wizji świata przedstawionemu w tekście, książka będzie posiadała ukryty sens. Autorzy posługujący się realizmem magicznym przedstawiają bowiem bardzo konkretną wersję rzeczywistości, która ma coś manifestować, a co za tym idzie – przekazać pewną lekcję społeczeństwu. Z tego względu, co było szczególnie widoczne w „Mistrzu i Małgorzacie”, tak ważną rolę odgrywa umiejscowienie akcji (realne miasto, bazowanie na faktycznych problemach społecznych), jak i przedstawianie kultury.